Μονή Πρέβελη
Η παλαιότερη χρονολογία που σχετίζεται με το μοναστήρι είναι του έτους 1594, και είναι χαραγμένη σε μια καμπάνα του μοναστηριού. Η πρώτη ονομασία της Μονής (πριν το 1700), σύμφωνα με την παλαιά ορειχάλκινη σφραγίδα της είναι: ” του Μεγάλου Ποταμού κατά την νήσον Κρήτην”. Για τη σημερινή ονομασία υπάρχουν πολλές ευσεβείς επιτόπιες παραδόσεις.
Η Μονή Πρέβελη αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, το Κάτω Μοναστήρι του Προδρόμου και το Πίσω Μοναστήρι του Θεολόγου.
Το Κάτω Μοναστήρι βρίσκεται κοντά στον Μεγάλο Ποταμό. Πρόκειται για ένα ακανόνιστο σύνολο κτιρίων, διατεταγμένων σε ανισόπεδο έδαφος. Το Καθολικό είναι μονόχωρο στο κέντρο της αυλής. Πολλά κτίρια το περιστοιχίζουν, τράπεζα, μαγειρείο, ηγουμενείο, κελιά, εργαστήρια, ελαιοτριβείο, αποθήκες, κ.ά. Εδώ κατοικούσαν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και ανάλογα με τις αγροτικές εργασίες οι νεότεροι από τους μοναχούς μαζί με πολλούς εργάτες και κτηνοτρόφους. Καταστράφηκε και λεηλατήθηκε επανειλημμένα από τους διάφορους κατακτητές.
Το Πίσω Μοναστήρι του Θεολόγου ( Σκαρίφημα της Μονής), όπου και η έδρα της Ι. Μονής είναι κτισμένο σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων από το Κάτω, στη πλαγιά ενός βουνού και αντικρίζει το αχανές Λιβυκό Πέλαγος. Το κτιριακό συγκρότημα είναι διατεταγμένο σε σχήμα ακανόνιστου Π. Στο κέντρο της αυλής είναι κτισμένο το νεότερο καθολικό της Μονής στη θέση του παλαιού που κατεδαφίσθηκε το 1835. Το δεξιό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και το αριστερό στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Έχει θαυμάσιο εσωτερικό διάκοσμο και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ηγουμενείο, τράπεζα, φουρνόσπιτο, σκευοφυλάκιο, βιβλιοθήκη, τυροκέλι, κηροκέλι, κελιά, κοιμητήριο και άλλοι χώροι, αποτελούν το σύνολο των κτιρίων.